İnsanları Kırmadan Nasıl Eleştiri Yapılır

Eleştiri bir toplumsal olgudur. Hem yapabilmek hem de eleştiriyi kabul edebilmek sosyal bir olgunluk olarak kabul edilmelidir. Ne yazık ki toplumsal olarak hem eleştiri yaparken hem de eleştirildiğimizde sınırlarımızı bilmiyoruz veya sakin kalamıyoruz.

Ancak yapabileceğimiz bizim karşımızdakini nazikçe eleştirmek ve kişinin bunu dikkate alma şansını artırmak olabilir.

Peki, neden eleştiri yaparız?

  • Birisinin Gelişmesine Yardımcı olmak İçin; eleştirdiğimiz kişiye yardımcı olmayı amaçlayan gerçek ve dürüst geribildirimdir. Asıl istediğimiz onların daha iyiyi yapmalarına yardımcı olmaktır.
  • Bazı Şeyleri İstediğimiz Yönde Değiştirmek İçin; yediğimiz bir yemek, aldığımız bazı şeyler ya da kullandığımız eşyaları kendi istediğimiz, beğendiğimiz yöne evirmek için eleştiri yapabiliriz.
  • Tartışmaları Artırmak İçin; konuşurken ya da tartışırken, bunu daha derine çekmek için eleştiri yapabiliriz. Tartışmalar iş hayatında verimli olmaktadır fakat bazen tıkanmalar olabilir, yeni fikirler ortaya atılmıyor olabilir. Bu noktada eleştiri yapmak yeni kapılar açmanın en güzel yoludur.
  • Karşımızdakini Kırmak İçin; hoşlanmadığımız birisine saldırmanın en kolay ve masum görünen yolu onu her konuda haksızca dahi olsa eleştirmektir.
  • Öfkemizi Dışa Vurmak İçin; Bazen bir şey yüzünden hayal kırıklığına uğrarız veya kötü bir gün geçiririz ve bu olumsuz öfkeyi dışa vurmamız gerekir.
  • Egomuzu Beslemek İçin; Bazı insanlar ne kadar güçlü, zeki veya bilgili olduklarını göstermeyi severler ve bunu yapmanın bir yolu olarak eleştiriyi kullanırlar.

İnsanlar, iyi nedenlerle yapılsa bile eleştiriyi pek kabul etmezler. Yukarıdaki ilk üç neden masum olsa dahi çoğunlukla karşı tarafı incitebilir. Bunu daha kabul edilebilir ve dinlenebilir hale nasıl getiririz. Burada eleştirinin şeklini değiştirerek ona “öneri” diyeceğiz ki ön yargılardan arınalım.  Bunu nasıl yapacağız?

  • Öneride bulunun; bir şeyin yanlış olduğunu gördüğünüzde sadece yanlışı söylemekle kalmayın bunun yerine bir alternatif önerin. Hatalı gördüğünüz kısmı söyleyip kaçmak işin kolayıdır. Siz karşınızdakinin gelişmesini istiyorsanız ona kullanabileceği yollar işaret edin.
  • Pozitif olun; yine değişmesini istediğiniz olgunun eylemin ya da fikrin kötü zayıf yönlerini göstermeyin iyiye doğru gitmesini sağlayarak ona pozitif bir bakış açısı sunun. “böyle daha iyi olabilir”, “bu şekilde verimlilik artabilir” gibi cümleler yardımcı olmaya çalıştığınızı gösterecektir.
  • Spesifik olun; beğenmediğiniz ya da düzeltilmesi gereken noktaları net olarak bilin ve bunların üzerine yoğunlaşın.
  • Nazik Olun; eleştiriler ile yüzleşmek zaten çok zordur bir de bunun kaba ve sert bir biçimde yapılması işleri daha zora sokacaktır. O yüzden muhakkak nazik olmalısınız.
  • Eyleme Odaklanın; kişileri, yaşam tarzlarını, şahsi seçimleri eleştirmek kimsenin üzerine vazife değildir. Bizler bizi etkileyen eylem ya da fikirlere karşı beğenmediklerimizi söyleyebiliriz.