1950’lerin sonunda Eric BERNE tarafından geliştirilen Transaksiyonel analiz yöntemini kendimize referans alacağız. Tüm dünyada kabul görmüş bu sosyal psikoloji ve iletişim kuramı temelinde, “Kişisel olarak gelişmeyi ve değişmeyi sağlamak üzere kullanılan bir psikoterapi ve Kişilik kuramıdır”. Aynı zamanda bir iletişim kuramıdır hem kişisel yaşamda hem de iş ortamında sistemlerin ve ilişkilerin analiz edilmesini sağlamaktadır. Transaksiyonel analiz oldukça kapsamlı bir konuş olup biz sadece yüzeyse olarak tanıyacağız. transaksiyonel analize göre insanın 3 ego durum vardır.
- Ebeveyn ego
- Yetişkin ego
- Çocuk ego
İletişim kurarken bu 3 ego durumundan birisini kullanırız.
İletişim kurarken hangi ego durumunu kullanıyoruz ya da aldığımız cevaplar hangi durumdan bize geliyor. Öncelikle bu ego durumlarının iletişim biçimlerini tanıyalım
Ebeveyn Ego; sürekli diğer insanlara çocukları gibi tavsiyeler verir, yanlışlarını hatalarını bir anne edasıyla yargılar. Kendini daha tecrübeli ve uzman gösterme eğilimi vardır. “siz giderken biz dönüyorduk” havasındadır. Çocukluk dönemindeki başta anne-baba olmak üzere tüm otorite figürlerine ait kayıtlarından oluşur. Yaşamın ilk yıllarında otorite figürlerinin davranışlarını, farklı durumlarda verdikleri tepkileri, çeşitli konulardaki düşünce ve tutumlarını izler ve kaydederiz. Yıllar sonra bu ego-durumu aktif olduğunda, tıpkı çocukken izlediğimiz ve kaydettiğimiz bu otorite figürleri gibi hisseder, onlar gibi düşünür, onlar gibi konuşur ve onlar gibi tepki veririz.
Çocuk Ego; kişinin 0-7 yaş yaşantılarına ait kayıtlardan oluşur. Çocukluk döneminde yaşananlar ve bu yaşantılara eşlik etmiş olan duygu, düşünce ve davranışlar Çocuk ego-durumunu oluşturur. Yıllar sonra kişi Çocuk ego-durumundan hareket ettiğinde aslında çok uzun yıllar önce davranmış olduğu şekilde davranmakta ve bu anlamda geçmişi tekrar etmektedir. iletişimini her zaman şakalaşır gibi kullanır. Gayriciddi bir tavrı ve sürekli küsme eğilimi mevcuttur.
Yetişkin Ego; kişinin “mantıklı” ve “sağduyulu” yanı olarak tanımlanmıştır. Yetişkin ego durumu, çevreyi objektif olarak değerlendiren, deneyimleri çerçevesinde olasılıkları hesaplayan ego-durumudur. Yetişkin ego-durumunun belki de en önemli özelliği “şimdi ve burada” gerçeği göz önüne alarak, verilere dayalı hareket etmesidir.
Bizim istediğimiz özellikle iş yaşamında yetişkinden yetişkine iletişim biçimidir. İster yönetici olsun ister çalışan, diğer insanlarla yetişkinden yetişkine bir iletişim kurarak sağlıklı ve güçlü ilişkiler oluşturabiliriz.
Yöneticiler ve adayları için Ufak bir hatırlatma ile bu konuyu geçmek istiyorum. Bazen yöneticiler otoritelerini kullanarak personeline karşı ebeveyn dili kullanır ki bu çalışan için memnuiyet verici olmayabilir. Yöneticiler elbette personeli ile deneyimlerini ve bilgilerini çalışanları ile paylaşacaklar fakat bunu yaparken karşıdaki insanın bir çocuk olmadığı ve ebeveyn gibi davranmamanız gerektiği unutulmamalıdır.
İletişimde Etkili Olmak serisinin Diğer yazıları için
İletişimde Etkili Olma Rehberi 5 “Davranışlarınızın Sorumluluğunu Alın”
İletişimde Etkili Olma Rehberi 4 “Kendini Sakince İfade Etmek”
İletişimde Etkili Olma Rehberi 3 “Çözüm Odaklılık”
İletişimde Etkili Olma Rehberi 2 “Ben Dili”
İletişimde Etkili Olma Rehberi 1 “İletişimde Direkt, Dürüst ve Kibar Olmak”
